Οι νέες διατάξεις που ισχύουν για το υπαίθριο εμπόριο (Τροποποιήσεις ν. 2323/1995)

Με το ν. 3377/2005 τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν οι διατάξεις του ν. 2323/1995 για το υπαίθριο εμπόριο κάθε είδους και μορφής. Με το παρόν σημείωμα, επιχειρείται μία περιγραφή των διατάξεων του νέου νόμου και των βελτιωτικών αλλαγών που επέφερε στο νομικό πλαίσιο υπαιθρίου εμπορίου, πάντα σε σχέση με τα διαχρονικά αιτήματά μας, τα οποία συστηματοποιούνται στο κείμενο και παραμένουν στην ημερήσια διάταξη.

Υπαίθριο Πλανόδιο Εμπόριο
1.Πριν την τροποποίηση, η άσκηση του επιτρεπόταν μονό σε χωριά και οικισμούς. Ωστόσο, οι όροι "χωριά" και "οικισμοί" δεν υπήρχαν στον Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εφαρμοστεί η ρύθμιση. Τώρα επιτρέπεται σε πόλεις με πληθυσμό κάτω από 20.000 κατοίκους και η διάταξη διαθέτει πλέον σαφήνεια.
2.Η Επιτροπή γνωμοδότησης μετατράπηκε σε 7μελή.
3.Στο καταργούμενο πλαίσιο δεν υπήρχε πρόβλεψη για διάρκεια αδειών, αναπλήρωση κ.λπ. Με το νέο πλαίσιο, οι άδειες ισχύουν για μία τριετία, είναι προσωποπαγείς, δεν μεταβιβάζονται, εισφέρονται, εκμισθώνονται ή παραχωρούνται κατά χρήση. Οι δικαιούχοι αναπληρώνονται από συγγενικά πρόσωπα, εξ' αίματος μέχρι τρίτου βαθμού και εξ' αγχιστείας μέχρι δεύτερου. Το νέο πλαίσιο είναι πιο συγκεκριμένο σε σχέση με το προϋφιστάμενο σε ό,τι αφορά τις άδειες. Ωστόσο δεν υπάρχουν πληθυσμιακές ομάδες δικαιούχων σε ποσοστό (όπως στις λαϊκές αγορές) και ούτε τίθεται κανένα κριτήριο δικαιούχων. Άρα άδεια πλανόδιου υπαιθρίου εμπόρου μπορεί να λάβει ο καθένας.

Υπαίθριο Στάσιμο Εμπόριο
1.Με το νέο πλαίσιο, τίθενται σε ισχύ σημαντικές διατάξεις που θα περιορίσουν το παράνομο στάσιμο εμπόριο, όπως: Οι άδειες πλέον είναι προσωποπαγείς, δεν μεταβιβάζονται, εισφέρονται, εκμισθώνονται ή παραχωρούνται κατά χρήση. Οι θέσεις των στάσιμων θα απέχουν 100 μέτρα η μία από την άλλη στις πόλεις άνω των 100.000 κατοίκων και 50 μέτρα στις μικρότερες πόλεις. Η συγκεκριμένη διάταξη ισχύει και για τους ιδιωτικούς χώρους και αυτό, ουσιαστικά, αναιρεί τη χρηστικότητα τους ως τόπους στάσιμου υπαίθριου εμπορίου. Απαγορεύεται το στάσιμο εμπόριο μπροστά από οργανωμένες επιχειρήσεις. Απαγορεύεται το στάσιμο εμπόριο στα 300 μέτρα από τα άκρα των δημοτικών και λαϊκών αγορών των μεγάλων πόλεων και στα 150 μέτρα από αυτά των μικρότερων.
2.Στους Δήμους κάτω των δεκαπέντε χιλιάδων κατοίκων, οι φορείς που γνωμοδοτούν, από 11 έγιναν 7. Παραμένει ο Εμπορικός Σύλλογος. Στους Δήμους άνω των δεκαπέντε χιλιάδων κατοίκων, η Επιτροπή των φορέων που γνωμοδοτεί από 14μελής γίνεται 8μελής. Τίθεται σε ισχύ για πρώτη φορά η ποσοστιαία αναλογία, την αδειοδότηση των ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων.

Εμποροπανηγύρεις
1.Η ισχύς της άδειας συμμετοχής καθορίζεται -κατ' ανώτατο όριο- σε 5 ημέρες για τις εμποροπανηγύρεις και 10 ημέρες για τις Χριστουγεννιάτικες αγορές. Θετικό σημείο των νέων διατάξεων, ο περιορισμός των δικαιούχων σε εμπόρους και στάσιμους εμπόρους. Επιτεύχθηκε, επίσης, μέσω των μεταβατικών διατάξεων του νόμου ο περιορισμός των παραδοσιακών εμποροπανηγύρεων (που λειτουργούσαν βάσει βασιλικών ή νομοθετικών διαταγμάτων για 10, 15 ή 20 ημέρες) σε μόλις 7 ημέρες το πολύ και μία κατ΄ έτος. Τις σχετικές αποφάσεις λαμβάνει το Δημοτικό ή Κοινοτικό Συμβούλιο). Πάγια θέση μας παραμένει ο χρονικός περιορισμός της διάρκειας των εμποροπανηγύρεων κάθε είδους και μορφής σε 3 ημέρες. Επίσης, θα επιμείνουμε για ένταξη στη διαδικασία των γνωμοδοτικών Επιτροπών με τη συμμετοχή του Εμπορικού Συλλόγου, κατά τα πρότυπα των λοιπών μορφών υπαιθρίου εμπορίου.
2.Σύμφωνα με τις μεταβατικές διατάξεις του νόμου, οι παραδοσιακά ισχύσασες εμποροπανηγύρεις καταργούνται και επανασχεδιάζονται από την αρχή.

Κυρώσεις για πλανόδιο, στάσιμο εμπόριο, εμποροπανηγύρεις
Αυξάνονται σε σημαντικό βαθμό και προσαρμόζονται στις σημερινές συνθήκες τα προβλεπόμενα ειδικά κατά παράβαση πρόστιμα. Προβλέπεται νέο πρόστιμο ύψους 5.000 ευρώ για όσους διαθέτουν προϊόντα χωρίς νόμιμα παραστατικά κτήσης. Εισάγεται νέα γενική πρόβλεψη για κάθε παράβαση του νόμου (για την οποία εννοείται δεν αναφέρεται ειδικό πρόστιμο), ύψους 300 - 5.000 ευρώ, ανάλογα με τη συχνότητα και τη βαρύτητα της πράξης. Η διάταξη είναι σημαντική αφού προβλέπει βαριές κυρώσεις για όλες τις ρυθμίσεις του νόμου.
Παράλληλα, με τον νέο νόμο (άρ.11 παρ. 1 ν. 3377/2005) λύνεται ένα μόνιμο πρόβλημα, δηλαδή αυτό της κυκλοφορίας προϊόντων χωρίς νόμιμη προέλευση και παραστατικά και προϊόντων που αποτελούν απομιμήσεις: Στο εξής αυτά τα προϊόντα κατάσχονται και καταστρέφονται ή διατίθενται σε ιδρύματα.
Το κρίσιμο ίσως εφόδιο για την περιστολή του παράνομου υπαιθρίου εμπορίου, είναι οι κυρώσεις που προβλέπονται για τον κολασμό της παράνομης δραστηριότητας.

Λαϊκές Αγορές
Η γνωμοδοτική επιτροπή παραμένει 8μελής. και γνωμοδοτεί μόνο για την ίδρυση, μετακίνηση και κατάργηση λαϊκών αγορών. Δεν γνωμοδοτεί για τον αριθμό των προς διάθεση αδειών, όπου και αντικαθίσταται από διοικητική τριμελή επιτροπή.
Ωστόσο, οι νέες / κενές θέσεις προκηρύσσονται πλέον με δημόσια δημοσίευση και έτσι η προκήρυξη μπορεί να προσβληθεί είτε διοικητικά στην περιφέρεια είτε στα δικαστήρια.
Καθιερώνονται 2 είδη άδειας: Η άδεια επαγγελματία (εμπόρου), όπου και συμμετέχουν ποσοστιαία οι κοινωνικά ευπαθείς ομάδες κατά κύριο λόγο και η άδεια παραγωγού. Για την άδεια παραγωγού εισάγεται και η χορήγηση της σε πρόσωπο που συμβάλλουν στην παραγωγή και έχουν συγγένεια με τον παραγωγό. Όσοι επαγγελματίες δεν διαθέτουν προϊόντα γης και θάλασσας, τοποθετούνται στην αρχή και στο τέλος κάθε λαϊκής αγοράς σε απόλυτα διακριτές θέσεις.
Αυξάνονται σημαντικά τα ειδικά πρόστιμα και εισάγεται νέο γενικό διοικητικό πρόστιμο για κάθε παράβαση του νόμου και ανάλογα με την βαρύτητα αυτής ύψους από 300 έως 20.000 ευρώ. Να σημειωθεί ότι οι όροι και προϋποθέσεις συμμετοχής στις λαϊκές αγορές, τα ειδικότερα προσόντα αδειοδότησης και κάθε σχετικό θέμα καθορίζεται με Προεδρικό Διάταγμα (προς το παρόν ισχύουν οι διατάξεις του ΠΔ 58/2005).

Υπερκαταστήματα
Με την τροποποίηση του άρ. 10. ν. 2323/1995 διευρύνθηκε το πεδίο ισχύος του νόμου. Η διάταξη πλέον αφορά όχι μόνο τα υπερκαταστήματα αλλά οποιαδήποτε καταστήματα λιανικής.
Στα απαιτούμενα τετραγωνικά μέτρα για την παροχή ή όχι άδειας, δεν υπολογίζεται πλέον μόνο ο χοίρος πώλησης, αλλά το σύνολο των χώρων που χρησιμοποιούνται για (υποθήκευση ή λιανική πώληση). Περαιτέρω:
-Εισάγεται νέο κριτήριο για καταστήματα άνω των 2.500 τ.μ. όταν βρίσκεται εντός 20 χλμ. από το κέντρο πόλεων με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων.
-Καθορίζεται νέο συνολικό κριτήριο που προβλέπει την δεσμευτική αδειοδότηση επιχείρησης που δημιουργεί πολλαπλά καταστήματα στην αυτή περιοχή, εφόσον το νέο μικρότερο κατάστημα απέχει από το κεντρικό κατάστημα λιγότερο από 100 μέτρα. Η διάταξη αποτρέπει την επέκταση του ήδη λειτουργούντος μεγάλου καταστήματος.
Για την κρίση του νομαρχιακού συμβουλίου επί της παροχής της άδειας εισάγονται νέα ενδιαφέροντα κριτήρια, ήτοι οι επιπτώσεις στον ανταγωνισμό, η διατήρηση της πληθυσμιακής βάσης, ο χωροταξικός σχεδιασμός κ.λπ. Επίσης, για πρώτη φορά εισάγονται διοικητικές ποινές για παράβαση των διατάξεων του νόμου, τα οποία έλειπαν από το καταργούμενο πλαίσιο. Συγκεκριμένα, προβλέπεται είτε πρόστιμο 5.000 έως 50.000 ευρώ είτε προσωρινή ή οριστική ανάκληση της άδειας, είτε και τα δύο μαζί.