Η τελική ρύθμιση για την προστασία από τους πλειστηριασμούς - Στα 200.000 ευρώ το πλαφόν για την αντικειμενική αξία
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Τετάρτη, 18 Δεκεμβρίου 2013
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Συνέντευξη Τύπου Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Κ. Χατζηδάκη για την παρουσίαση της νομοθετικής ρύθμισης για την προστασία των δανειοληπτών.
“Όπως γνωρίζετε, τους τελευταίους μήνες έγιναν εντατικές διαπραγματεύσεις με την τρόικα για το καθεστώς προστασίας των δανειοληπτών. Σας έχουμε ήδη ενημερώσει, ότι στο πλαίσιο αυτών των διαπραγματεύσεων εξασφαλίσθηκαν κατ αρχήν δύο πράγματα:
-Πρώτον, ότι δεν αμφισβητείται η φιλοσοφία των νόμων 3869/2010 και 4161/2013. Αναφέρομαι στη φιλοσοφία των νόμων γιατί θα υπάρξουν παρεμβάσεις προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εφαρμογής τους. Με τους νόμους αυτούς παρέχεται απόλυτη προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη που βρίσκεται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμών έναντι όλων των δανειστών (τράπεζες, ιδιώτες, εταιρείες κτλ), αμέσως μετά την υποβολή αίτησης υπαγωγής στο νόμο και μέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης. Με άλλα λόγια στη χώρα μας θα εξακολουθήσει να εφαρμόζεται το ισχυρότερο στην Ευρώπη πλαίσιο προστασίας των πιο αδύναμων οικονομικά στρωμάτων.
-Δεύτερον, ότι από το 2015 θα ισχύσει ένα μόνιμο πλαίσιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων οφειλών που θα διαμορφωθεί από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους με συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργών και την έκδοση Κώδικα Δεοντολογίας από την Τράπεζα της Ελλάδος για τον τρόπο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών. Το νέο πλαίσιο θα τεθεί σε ισχύ το 2015 καθώς απαιτείται χρόνος για την προετοιμασία του.
Το θέμα που παρέμενε ανοιχτό ήταν το καθεστώς που θα ισχύσει κατά τη μεταβατική περίοδο του 2014, δηλαδή από τις 31-12-2013 οπότε λήγει η αναστολή των πλειστηριασμών μέχρι να τεθεί σε εφαρμογή το μόνιμο πλαίσιο.
Εξηγήσαμε από την αρχή των διαπραγματεύσεων ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να δεχθεί γενική άρση της αναστολής των πλειστηριασμών, γιατί αυτή ήταν η θέση της τρόικα. Παρά το γεγονός ότι το πλαίσιο προστασίας που ισχύει με τους νόμους 3869/2010 και 4161/2013 είναι ισχυρό, θεωρούμε ότι οι συνθήκες είναι τέτοιες που επιβάλουν ένα δεύτερο πλέγμα προστασίας, όχι κατ’ ανάγκην μέσω των Δικαστηρίων, για τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα που έχουν πληγεί από την κρίση.
Από την άλλη πλευρά δεν μπορεί να συνεχίζεται το καθεστώς προστασίας για όσους έχουν κατά τεκμήριο τη δυνατότητα να εξυπηρετούν τα δάνειά τους
Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων η πλευρά των δανειστών έκανε αρκετά βήματα προς τις θέσεις της κυβέρνησης. Δεν κατέστη δυνατόν όμως να υπάρξει τελική συμφωνία. Ο χρονικός ορίζοντας που έχουμε προκειμένου να νομοθετήσουμε, όπως σας ανέφερα προηγουμένως, είναι συγκεκριμένος. Κατά συνέπεια προχωρούμε στην κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή, χωρίς να έχει επιτευχθεί πλήρης συμφωνία με την τρόικα, αλλά και χωρίς ρητή διαφωνία από την πλευρά τους.
Θα σας παρουσιάσουμε λοιπόν σήμερα τις παραμέτρους του μεταβατικού καθεστώτος που θα ισχύσει το 2014 καθώς και τα χαρακτηριστικά του μόνιμου πλαισίου διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων οφειλών από το 2015, αφού θυμίσω τα γενικά χαρακτηριστικά του πλαισίου προστασίας που θέτουν οι νόμοι 3869/2010 και 4161/2013.
Νόμοι 3869/2010 και 4161/2013
Α.Εξασφαλίζεται απόλυτη προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη που βρίσκεται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμών. Συγκεκριμένα προβλέπεται:
1) Άμεση αναστολή πλειστηριασμών (καταδιωκτικών μέτρων), από την κατάθεση της αίτησης και μέχρι τη συζήτηση της προσωρινής διαταγής.
2) Από την έκδοση της προσωρινής διαταγής υπέρ του οφειλέτη, παύει σε βάρος του κάθε εκτέλεση μέχρι τη συζήτηση της αίτησης, και συνεπώς αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί επί της κύριας κατοικίας του.
3) Κατόπιν της εκδίκασης και με την έκδοση της οριστικής απόφασης του Δικαστηρίου διατάσσεται ο τρόπος ρύθμισης των χρεών ώστε να δύναται ο οφειλέτης να σώσει την κατοικία του.
4) Ακόμα και στην περίπτωση έκδοσης οριστικής σε βάρος του οφειλέτη απόφασης, και κατά την άσκηση έφεσης από αυτόν, παρέχεται πλέον η δυνατότητα να αιτηθεί προσωρινής διαταγής αναστολής πλειστηριασμών και των καταδιωκτικών σε βάρος του μέτρων, μέχρι και την έκδοση της τελεσίδικης απόφασης του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου.
Β. Πρόγραμμα διευκόλυνσης για μισθωτούς, συνταξιούχους, επαγγελματίες, φυσικά πρόσωπα με εισόδημα από ατομική επιχείρηση, ανέργους με ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα έως € 25.000 ή ατομικό 15.000 ευρώ, εφόσον αυτό έχει μειωθεί περισσότερο από 20% σε σύγκριση με το 2009.
Με τα περιουσιακά κριτήρια που γνωρίζετε χορηγείται περίοδος χάριτος 48 μηνών με μείωση των δόσεων στο 30% του μηνιαίου καθαρού εισοδήματός του νοικοκυριού και δυνατότητα μηδενικών καταβολών για ανέργους.
Ισχύουν επίσης ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για ειδικές κατηγορίες πληθυσμού και χαμηλό επιτόκιο κατά την περίοδο χάριτος για όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα, κάτω από 15.000 ευρώ.
Πρόγραμμα μακροπρόθεσμης διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών
1.Σύσταση Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους
Με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου θα συσταθεί το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, στο οποίο μετέχουν οι Υπουργοί Οικονομικών, Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Δικαιοσύνης και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το Συμβούλιο εποπτεύει τη μεταβατική διαδικασία , εισάγει και παρακολουθεί τις δράσεις για την ενίσχυση της επίλυσης του χρέους φυσικών, νομικών προσώπων και επιχειρήσεων.
Αποστολή του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους είναι ενδεικτικά:
i) η διαμόρφωση πολιτικών σχετικά με την οργάνωση ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού αποτελεσματικής διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών δανείων,
ii) οι προτάσεις τροποποιήσεων των υφιστάμενων νομικών πλαισίων σε θέματα ουσίας και διαδικασίας/δικονομίας για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας στην επίλυση θεμάτων ιδιωτικού χρέους, συμπεριλαμβανομένης της επιτάχυνσης των διαδικασιών αναφορικά με τις καθυστερούμενες αποπληρωμές,
iii) η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει την αγορά ακινήτων,
iv) η άμεση και αποτελεσματική ενημέρωση και υποστήριξη των πολιτών και των ενδιαφερομένων μερών σχετικά με τη λήψη αποφάσεων επί των ανωτέρω θεμάτων
v) η υλοποίηση εκστρατειών ευαισθητοποίησης για την κατάρτιση των πολιτών και των επαγγελματιών
vi) η δημιουργία ενός δικτύου παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών για θέματα διαχείρισης οφειλών
vii) η τρίμηνη δημοσίευση έκθεσης προόδου.
Το Κυβερνητικό Συμβούλιο για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους ορίζει με απόφαση του τις αρχές του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και προβαίνει ετησίως στην εκτίμηση των «απαραίτητων δαπανών διαβίωσης», με βάση τα ετήσια στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που θα ενσωματωθούν και θα αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος της κατάρτισης του Κώδικα Δεοντολογίας προκειμένου να αποτελέσουν σημείο αναφοράς στις απόπειρες εξωδικαστικού συμβιβασμού και ενώπιον των δικαστηρίων.
2.Έκδοση Κώδικα Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών
Με απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος, εκδίδεται Κώδικας Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών, ο οποίος τίθεται σε εφαρμογή το αργότερο την 31-12-2014.
Ο κώδικας δεοντολογίας θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διατάξεις σχετικά με τις διαδικασίες αξιολόγησης κινδύνου, διαδικασίες αξιολόγησης της δυνατότητας αποπληρωμής, δεσμευτικούς κανόνες με σαφή χρονοδιαγράμματα, προϋποθέσεις επικοινωνίας μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων και δανειστών, την εισαγωγή των ορισμών του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και «απαραίτητων δαπανών διαβίωσης» επί των αποφάσεων των τραπεζών σχετικά με παροχή λύσεων/αναδιαρθρώσεων δανείων σε καθυστέρηση πληρωμής.
3.Διαμεσολάβηση Συνηγόρου του Καταναλωτή
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή είναι αρμόδιος για τη διαμεσολάβηση μεταξύ δανειστών και οφειλετών, με σκοπό τη ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ιδίως αναφορικά με θέματα που άπτονται της εφαρμογής του Κώδικα Δεοντολογίας.
Μεταβατικές διατάξεις περί αναστολής πλειστηριασμών
Αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί σε βάρος της πρώτης κατοικίας οφειλετών, έως την 31η Δεκεμβρίου 2014, εφόσον πληρούνται σωρευτικά τα εξής κριτήρια:
1.Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.
2.Το καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς τις κρατήσεις για ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης) είναι μέχρι 35.000 ευρώ.
3. Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας είναι μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ.
-Για οικογένειες που βαρύνονται φορολογικά με τρία και περισσότερα τέκνα, άτομα με αναπηρία άνω του 67% και όσους βαρύνονται φορολογικά από άτομα με αναπηρία άνω του 67%, τα παραπάνω όρια των προϋποθέσεων (αντικειμενική αξία πρώτης κατοικίας, εισόδημα, περιουσία), προσαυξάνονται κατά 10%.
Δηλαδή:
i)Η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας να μην υπερβαίνει τις 220.000 ευρώ
ii)Το ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των €38.500
iii)Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μικρότερη ή ίση με €297.000,
iv) Από το ποσό αυτό το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη να μην υπερβαίνει τις €16.500.
Κατά τη διάρκεια αναστολής πλειστηριασμού, οι δανειολήπτες θα πρέπει να καταβάλλουν δόσεις ίσες με το 10% του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους, όταν το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν ξεπερνά τις €15.000. Για οικογενειακά εισοδήματα άνω των €15.000 υπολογίζεται ποσοστό 10% μέχρι του ποσού των €15.000 και ποσοστό 20% στο υπερβάλλον εισόδημα. Ειδικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες και έμπορους το ποσό αυτό θα πρέπει να είναι ίσο ή μεγαλύτερο του 30 % της τελευταίας ενήμερης δόσης.
Για ανέργους με μηδενικό εισόδημα ή μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας παρέχεται η δυνατότητα μηδενικών καταβολών.
Επιλέξαμε να προβλέπεται μια μικρή μηνιαία καταβολή δόσης προκειμένου να υπάρξει επανεκκίνηση της σχέσης του δανειολήπτη με την τράπεζα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που θα σας παρουσιάσουμε, η δόση αυτή είναι μικρή σε σχέση με το εισόδημα του δανειολήπτη και πάντως, σε κάθε περίπτωση πολύ μικρότερη από το ενοίκιο που θα πλήρωνε αν δεν είχε λάβει στεγαστικό δάνειο. Ενδεικτικά για ετήσιο εισόδημα 10.000 ευρώ, δηλαδή περίπου 830 ευρώ το μήνα, η δόση του δανείου διαμορφώνεται στα 83 ευρώ.
Τα στοιχεία για το εισόδημα, το ύψος της περιουσίας κλπ. θα αποδεικνύονται με υπεύθυνη δήλωση του οφειλέτη, στην οποία θα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του, περιγραφή της πλήρωσης των παραπάνω προϋποθέσεων και λεπτομερής αναγραφή των καταθέσεων και κινητών αξιών και των κινήσεων που ξεπερνούν το ποσό των €1.000 τους τελευταίους 24 μήνες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε, οι δικλείδες που τίθενται προστατεύουν την συντριπτική πλειονότητα των δανειοληπτών.
Συγκεκριμένα:
- 9 στους 10 δανειολήπτες έχουν κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των €200.000.
- το 90% των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο έχουν καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των €35.000.
- Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η διάμεσος αξία της κινητής και ακίνητης περιουσίας για το σύνολο των νοικοκυριών ανέρχεται στα €110.200 (δηλ. το 50% των νοικοκυριών έχει περιουσία χαμηλότερης αξίας). Ειδικά για τους δανειολήπτες η διάμεσος αξία της συνολικής περιουσίας τους ανέρχεται στα 173.966 €.
- Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία το μέσο ποσό καταθέσεων ανέρχεται σε 3.600 €, ενώ η συνολική αξία των χρηματοοικονομικών στοιχείων (καταθέσεις, επενδύσεις, ομόλογα, μετοχές κτλ) που διαθέτουν τα νοικοκυριά στη χώρα μας ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 4.400 €. Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, το 92,8% των καταθετών διαθέτει καταθέσεις συνολικού ύψους έως 10.000 ευρώ.
Προκύπτει λοιπόν ότι με τα κριτήρια που τίθενται, προστατεύεται η συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο και όχι μόνο τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα.
Αυτές είναι σε γενικές γραμμές οι διατάξεις που θα κατατεθούν άμεσα στη Βουλή. Όπως γνωρίζετε επιδιώξαμε όλο αυτό το διάστημα να υπάρξει συμφωνία. Είχαμε δηλώσει όμως ξεκάθαρα πώς δεν θα συμφωνούσαμε σε οτιδήποτε και δεν το κάναμε. Και τελικά δεν υπήρξε συνολική συμφωνία για κάθε επιμέρους παράμετρο των ρυθμίσεων. Αντιλαμβάνομαι ωστόσο ότι δεν θα υπάρξει αντίδραση από την πλευρά της τρόικα για το πλαίσιο των μέτρων που σήμερα παρουσιάζουμε.
Τι ισχύει για το 2014
1. Αναστολή πλειστηριασμών με τρεις προϋποθέσεις:
1. Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.
2. Το καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς τις κρατήσεις για ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης) είναι μέχρι 35.000 ευρώ.
3. Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας είναι μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ.
Για οικογένειες που βαρύνονται φορολογικά με τρία και περισσότερα τέκνα, άτομα με αναπηρία άνω του 67% και όσους βαρύνονται φορολογικά από άτομα με αναπηρία άνω του 67%, τα παραπάνω όρια των προϋποθέσεων (αντικειμενική αξία πρώτης κατοικίας, εισόδημα, περιουσία), προσαυξάνονται κατά 10%.
2. Μηνιαίες καταβολές ανάλογα με το εισόδημα και την οικογενειακή κατάσταση
Μισθωτοί,συνταξιούχοι Δόση ίση με το 10 % του καθαρού εισοδήματος μέχρι 15.000 ευρώ. Από 15.000 ευρώ και πάνω 20 %.
Άνεργοι με μηδενικό εισόδημα ή μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας παρέχεται Δυνατότητα μηδενικών καταβολών
Ελεύθεροι επαγγελματίες, έμποροι Δόση ίση με το 10 % του καθαρού εισοδήματος μέχρι 15.000 ευρώ. Από 15.000 ευρώ και πάνω 20 %. Σε κάθε περίπτωση τουλάχιστον το 30 % της τελευταίας ενήμερης δόσης
Ποιοι προστατεύονται από τις μεταβατικές διατάξεις
I. Κριτήριο αντικειμενική αξίας κύριας κατοικίας
«Η αντικειμενική αξία της κύρια κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ»
Σύμφωνα με στοιχεία της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών του 2012 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής καθώς και της έρευνας του Ευρωσυστήματος, Household Finance and Consumption Survey (HFCS) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (βλ. πίνακα 1):
9 στους 10 δανειολήπτες έχουν κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των €200.000.
Περίπου 7 στους 10 δανειολήπτες μάλιστα έχουν κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των €140.000.
Πίνακας 1: Κατανομή αντικειμενικής αξίας κύριας κατοικίας
Τετάρτη, 18 Δεκεμβρίου 2013
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Συνέντευξη Τύπου Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Κ. Χατζηδάκη για την παρουσίαση της νομοθετικής ρύθμισης για την προστασία των δανειοληπτών.
“Όπως γνωρίζετε, τους τελευταίους μήνες έγιναν εντατικές διαπραγματεύσεις με την τρόικα για το καθεστώς προστασίας των δανειοληπτών. Σας έχουμε ήδη ενημερώσει, ότι στο πλαίσιο αυτών των διαπραγματεύσεων εξασφαλίσθηκαν κατ αρχήν δύο πράγματα:
-Πρώτον, ότι δεν αμφισβητείται η φιλοσοφία των νόμων 3869/2010 και 4161/2013. Αναφέρομαι στη φιλοσοφία των νόμων γιατί θα υπάρξουν παρεμβάσεις προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εφαρμογής τους. Με τους νόμους αυτούς παρέχεται απόλυτη προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη που βρίσκεται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμών έναντι όλων των δανειστών (τράπεζες, ιδιώτες, εταιρείες κτλ), αμέσως μετά την υποβολή αίτησης υπαγωγής στο νόμο και μέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης. Με άλλα λόγια στη χώρα μας θα εξακολουθήσει να εφαρμόζεται το ισχυρότερο στην Ευρώπη πλαίσιο προστασίας των πιο αδύναμων οικονομικά στρωμάτων.
-Δεύτερον, ότι από το 2015 θα ισχύσει ένα μόνιμο πλαίσιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων οφειλών που θα διαμορφωθεί από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους με συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργών και την έκδοση Κώδικα Δεοντολογίας από την Τράπεζα της Ελλάδος για τον τρόπο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών. Το νέο πλαίσιο θα τεθεί σε ισχύ το 2015 καθώς απαιτείται χρόνος για την προετοιμασία του.
Το θέμα που παρέμενε ανοιχτό ήταν το καθεστώς που θα ισχύσει κατά τη μεταβατική περίοδο του 2014, δηλαδή από τις 31-12-2013 οπότε λήγει η αναστολή των πλειστηριασμών μέχρι να τεθεί σε εφαρμογή το μόνιμο πλαίσιο.
Εξηγήσαμε από την αρχή των διαπραγματεύσεων ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να δεχθεί γενική άρση της αναστολής των πλειστηριασμών, γιατί αυτή ήταν η θέση της τρόικα. Παρά το γεγονός ότι το πλαίσιο προστασίας που ισχύει με τους νόμους 3869/2010 και 4161/2013 είναι ισχυρό, θεωρούμε ότι οι συνθήκες είναι τέτοιες που επιβάλουν ένα δεύτερο πλέγμα προστασίας, όχι κατ’ ανάγκην μέσω των Δικαστηρίων, για τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα που έχουν πληγεί από την κρίση.
Από την άλλη πλευρά δεν μπορεί να συνεχίζεται το καθεστώς προστασίας για όσους έχουν κατά τεκμήριο τη δυνατότητα να εξυπηρετούν τα δάνειά τους
Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων η πλευρά των δανειστών έκανε αρκετά βήματα προς τις θέσεις της κυβέρνησης. Δεν κατέστη δυνατόν όμως να υπάρξει τελική συμφωνία. Ο χρονικός ορίζοντας που έχουμε προκειμένου να νομοθετήσουμε, όπως σας ανέφερα προηγουμένως, είναι συγκεκριμένος. Κατά συνέπεια προχωρούμε στην κατάθεση του νομοσχεδίου στη Βουλή, χωρίς να έχει επιτευχθεί πλήρης συμφωνία με την τρόικα, αλλά και χωρίς ρητή διαφωνία από την πλευρά τους.
Θα σας παρουσιάσουμε λοιπόν σήμερα τις παραμέτρους του μεταβατικού καθεστώτος που θα ισχύσει το 2014 καθώς και τα χαρακτηριστικά του μόνιμου πλαισίου διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων οφειλών από το 2015, αφού θυμίσω τα γενικά χαρακτηριστικά του πλαισίου προστασίας που θέτουν οι νόμοι 3869/2010 και 4161/2013.
Νόμοι 3869/2010 και 4161/2013
Α.Εξασφαλίζεται απόλυτη προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη που βρίσκεται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμών. Συγκεκριμένα προβλέπεται:
1) Άμεση αναστολή πλειστηριασμών (καταδιωκτικών μέτρων), από την κατάθεση της αίτησης και μέχρι τη συζήτηση της προσωρινής διαταγής.
2) Από την έκδοση της προσωρινής διαταγής υπέρ του οφειλέτη, παύει σε βάρος του κάθε εκτέλεση μέχρι τη συζήτηση της αίτησης, και συνεπώς αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί επί της κύριας κατοικίας του.
3) Κατόπιν της εκδίκασης και με την έκδοση της οριστικής απόφασης του Δικαστηρίου διατάσσεται ο τρόπος ρύθμισης των χρεών ώστε να δύναται ο οφειλέτης να σώσει την κατοικία του.
4) Ακόμα και στην περίπτωση έκδοσης οριστικής σε βάρος του οφειλέτη απόφασης, και κατά την άσκηση έφεσης από αυτόν, παρέχεται πλέον η δυνατότητα να αιτηθεί προσωρινής διαταγής αναστολής πλειστηριασμών και των καταδιωκτικών σε βάρος του μέτρων, μέχρι και την έκδοση της τελεσίδικης απόφασης του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου.
Β. Πρόγραμμα διευκόλυνσης για μισθωτούς, συνταξιούχους, επαγγελματίες, φυσικά πρόσωπα με εισόδημα από ατομική επιχείρηση, ανέργους με ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα έως € 25.000 ή ατομικό 15.000 ευρώ, εφόσον αυτό έχει μειωθεί περισσότερο από 20% σε σύγκριση με το 2009.
Με τα περιουσιακά κριτήρια που γνωρίζετε χορηγείται περίοδος χάριτος 48 μηνών με μείωση των δόσεων στο 30% του μηνιαίου καθαρού εισοδήματός του νοικοκυριού και δυνατότητα μηδενικών καταβολών για ανέργους.
Ισχύουν επίσης ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για ειδικές κατηγορίες πληθυσμού και χαμηλό επιτόκιο κατά την περίοδο χάριτος για όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα, κάτω από 15.000 ευρώ.
Πρόγραμμα μακροπρόθεσμης διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών
1.Σύσταση Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους
Με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου θα συσταθεί το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, στο οποίο μετέχουν οι Υπουργοί Οικονομικών, Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Δικαιοσύνης και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το Συμβούλιο εποπτεύει τη μεταβατική διαδικασία , εισάγει και παρακολουθεί τις δράσεις για την ενίσχυση της επίλυσης του χρέους φυσικών, νομικών προσώπων και επιχειρήσεων.
Αποστολή του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους είναι ενδεικτικά:
i) η διαμόρφωση πολιτικών σχετικά με την οργάνωση ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού αποτελεσματικής διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών δανείων,
ii) οι προτάσεις τροποποιήσεων των υφιστάμενων νομικών πλαισίων σε θέματα ουσίας και διαδικασίας/δικονομίας για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας στην επίλυση θεμάτων ιδιωτικού χρέους, συμπεριλαμβανομένης της επιτάχυνσης των διαδικασιών αναφορικά με τις καθυστερούμενες αποπληρωμές,
iii) η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει την αγορά ακινήτων,
iv) η άμεση και αποτελεσματική ενημέρωση και υποστήριξη των πολιτών και των ενδιαφερομένων μερών σχετικά με τη λήψη αποφάσεων επί των ανωτέρω θεμάτων
v) η υλοποίηση εκστρατειών ευαισθητοποίησης για την κατάρτιση των πολιτών και των επαγγελματιών
vi) η δημιουργία ενός δικτύου παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών για θέματα διαχείρισης οφειλών
vii) η τρίμηνη δημοσίευση έκθεσης προόδου.
Το Κυβερνητικό Συμβούλιο για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους ορίζει με απόφαση του τις αρχές του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και προβαίνει ετησίως στην εκτίμηση των «απαραίτητων δαπανών διαβίωσης», με βάση τα ετήσια στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που θα ενσωματωθούν και θα αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος της κατάρτισης του Κώδικα Δεοντολογίας προκειμένου να αποτελέσουν σημείο αναφοράς στις απόπειρες εξωδικαστικού συμβιβασμού και ενώπιον των δικαστηρίων.
2.Έκδοση Κώδικα Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών
Με απόφαση της Τράπεζας της Ελλάδος, εκδίδεται Κώδικας Δεοντολογίας για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών, ο οποίος τίθεται σε εφαρμογή το αργότερο την 31-12-2014.
Ο κώδικας δεοντολογίας θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διατάξεις σχετικά με τις διαδικασίες αξιολόγησης κινδύνου, διαδικασίες αξιολόγησης της δυνατότητας αποπληρωμής, δεσμευτικούς κανόνες με σαφή χρονοδιαγράμματα, προϋποθέσεις επικοινωνίας μεταξύ πιστωτικών ιδρυμάτων και δανειστών, την εισαγωγή των ορισμών του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και «απαραίτητων δαπανών διαβίωσης» επί των αποφάσεων των τραπεζών σχετικά με παροχή λύσεων/αναδιαρθρώσεων δανείων σε καθυστέρηση πληρωμής.
3.Διαμεσολάβηση Συνηγόρου του Καταναλωτή
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή είναι αρμόδιος για τη διαμεσολάβηση μεταξύ δανειστών και οφειλετών, με σκοπό τη ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ιδίως αναφορικά με θέματα που άπτονται της εφαρμογής του Κώδικα Δεοντολογίας.
Μεταβατικές διατάξεις περί αναστολής πλειστηριασμών
Αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί σε βάρος της πρώτης κατοικίας οφειλετών, έως την 31η Δεκεμβρίου 2014, εφόσον πληρούνται σωρευτικά τα εξής κριτήρια:
1.Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.
2.Το καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς τις κρατήσεις για ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης) είναι μέχρι 35.000 ευρώ.
3. Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας είναι μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ.
-Για οικογένειες που βαρύνονται φορολογικά με τρία και περισσότερα τέκνα, άτομα με αναπηρία άνω του 67% και όσους βαρύνονται φορολογικά από άτομα με αναπηρία άνω του 67%, τα παραπάνω όρια των προϋποθέσεων (αντικειμενική αξία πρώτης κατοικίας, εισόδημα, περιουσία), προσαυξάνονται κατά 10%.
Δηλαδή:
i)Η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας να μην υπερβαίνει τις 220.000 ευρώ
ii)Το ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των €38.500
iii)Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μικρότερη ή ίση με €297.000,
iv) Από το ποσό αυτό το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη να μην υπερβαίνει τις €16.500.
Κατά τη διάρκεια αναστολής πλειστηριασμού, οι δανειολήπτες θα πρέπει να καταβάλλουν δόσεις ίσες με το 10% του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους, όταν το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν ξεπερνά τις €15.000. Για οικογενειακά εισοδήματα άνω των €15.000 υπολογίζεται ποσοστό 10% μέχρι του ποσού των €15.000 και ποσοστό 20% στο υπερβάλλον εισόδημα. Ειδικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες και έμπορους το ποσό αυτό θα πρέπει να είναι ίσο ή μεγαλύτερο του 30 % της τελευταίας ενήμερης δόσης.
Για ανέργους με μηδενικό εισόδημα ή μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας παρέχεται η δυνατότητα μηδενικών καταβολών.
Επιλέξαμε να προβλέπεται μια μικρή μηνιαία καταβολή δόσης προκειμένου να υπάρξει επανεκκίνηση της σχέσης του δανειολήπτη με την τράπεζα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που θα σας παρουσιάσουμε, η δόση αυτή είναι μικρή σε σχέση με το εισόδημα του δανειολήπτη και πάντως, σε κάθε περίπτωση πολύ μικρότερη από το ενοίκιο που θα πλήρωνε αν δεν είχε λάβει στεγαστικό δάνειο. Ενδεικτικά για ετήσιο εισόδημα 10.000 ευρώ, δηλαδή περίπου 830 ευρώ το μήνα, η δόση του δανείου διαμορφώνεται στα 83 ευρώ.
Τα στοιχεία για το εισόδημα, το ύψος της περιουσίας κλπ. θα αποδεικνύονται με υπεύθυνη δήλωση του οφειλέτη, στην οποία θα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του, περιγραφή της πλήρωσης των παραπάνω προϋποθέσεων και λεπτομερής αναγραφή των καταθέσεων και κινητών αξιών και των κινήσεων που ξεπερνούν το ποσό των €1.000 τους τελευταίους 24 μήνες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε, οι δικλείδες που τίθενται προστατεύουν την συντριπτική πλειονότητα των δανειοληπτών.
Συγκεκριμένα:
- 9 στους 10 δανειολήπτες έχουν κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των €200.000.
- το 90% των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο έχουν καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των €35.000.
- Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η διάμεσος αξία της κινητής και ακίνητης περιουσίας για το σύνολο των νοικοκυριών ανέρχεται στα €110.200 (δηλ. το 50% των νοικοκυριών έχει περιουσία χαμηλότερης αξίας). Ειδικά για τους δανειολήπτες η διάμεσος αξία της συνολικής περιουσίας τους ανέρχεται στα 173.966 €.
- Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία το μέσο ποσό καταθέσεων ανέρχεται σε 3.600 €, ενώ η συνολική αξία των χρηματοοικονομικών στοιχείων (καταθέσεις, επενδύσεις, ομόλογα, μετοχές κτλ) που διαθέτουν τα νοικοκυριά στη χώρα μας ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 4.400 €. Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, το 92,8% των καταθετών διαθέτει καταθέσεις συνολικού ύψους έως 10.000 ευρώ.
Προκύπτει λοιπόν ότι με τα κριτήρια που τίθενται, προστατεύεται η συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο και όχι μόνο τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα.
Αυτές είναι σε γενικές γραμμές οι διατάξεις που θα κατατεθούν άμεσα στη Βουλή. Όπως γνωρίζετε επιδιώξαμε όλο αυτό το διάστημα να υπάρξει συμφωνία. Είχαμε δηλώσει όμως ξεκάθαρα πώς δεν θα συμφωνούσαμε σε οτιδήποτε και δεν το κάναμε. Και τελικά δεν υπήρξε συνολική συμφωνία για κάθε επιμέρους παράμετρο των ρυθμίσεων. Αντιλαμβάνομαι ωστόσο ότι δεν θα υπάρξει αντίδραση από την πλευρά της τρόικα για το πλαίσιο των μέτρων που σήμερα παρουσιάζουμε.
Τι ισχύει για το 2014
1. Αναστολή πλειστηριασμών με τρεις προϋποθέσεις:
1. Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.
2. Το καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς τις κρατήσεις για ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης) είναι μέχρι 35.000 ευρώ.
3. Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας είναι μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις 15.000 ευρώ.
Για οικογένειες που βαρύνονται φορολογικά με τρία και περισσότερα τέκνα, άτομα με αναπηρία άνω του 67% και όσους βαρύνονται φορολογικά από άτομα με αναπηρία άνω του 67%, τα παραπάνω όρια των προϋποθέσεων (αντικειμενική αξία πρώτης κατοικίας, εισόδημα, περιουσία), προσαυξάνονται κατά 10%.
2. Μηνιαίες καταβολές ανάλογα με το εισόδημα και την οικογενειακή κατάσταση
Μισθωτοί,συνταξιούχοι Δόση ίση με το 10 % του καθαρού εισοδήματος μέχρι 15.000 ευρώ. Από 15.000 ευρώ και πάνω 20 %.
Άνεργοι με μηδενικό εισόδημα ή μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας παρέχεται Δυνατότητα μηδενικών καταβολών
Ελεύθεροι επαγγελματίες, έμποροι Δόση ίση με το 10 % του καθαρού εισοδήματος μέχρι 15.000 ευρώ. Από 15.000 ευρώ και πάνω 20 %. Σε κάθε περίπτωση τουλάχιστον το 30 % της τελευταίας ενήμερης δόσης
Ποιοι προστατεύονται από τις μεταβατικές διατάξεις
I. Κριτήριο αντικειμενική αξίας κύριας κατοικίας
«Η αντικειμενική αξία της κύρια κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ»
Σύμφωνα με στοιχεία της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών του 2012 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής καθώς και της έρευνας του Ευρωσυστήματος, Household Finance and Consumption Survey (HFCS) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (βλ. πίνακα 1):
9 στους 10 δανειολήπτες έχουν κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των €200.000.
Περίπου 7 στους 10 δανειολήπτες μάλιστα έχουν κύρια κατοικία αντικειμενικής αξίας μικρότερης των €140.000.
Πίνακας 1: Κατανομή αντικειμενικής αξίας κύριας κατοικίας
II. Εισοδηματικό κριτήριο
«Καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των €35.000»
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων για το οικονομικό έτος 2013 (εισοδήματα του 2012), το μέσο δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο ανέρχεται σε €25.482 ετησίως (διάμεσος €21.355 ετησίως).
Στα στοιχεία της ΓΓΠΣ αναφέρονται τα εισοδήματα χωρίς τις κρατήσεις για ασφαλιστικές εισφορές αλλά με την παρακράτηση φόρου.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι περίπου το 90% των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο έχουν καθαρό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των €35.000.
Πίνακας 2: Δεδομένα εισοδήματος δανειοληπτών και στοιχεία δανείου
III. Κριτήριο συνολικής ακίνητης περιουσίας
«Συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μικρότερη ή ίση με €270.000 και εκ του ανωτέρω ποσού, το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις €15.000»
Σύμφωνα την έρευνα του Ευρωσυστήματος, Household Finance and Consumption Survey (HFCS) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η διάμεσος αξία της συνολικής περιουσίας για το σύνολο των νοικοκυριών στην Ελλάδα ανέρχεται στα €110.200 (δηλ. το 50% των νοικοκυριών έχει χαμηλότερη).
Το σύνολο των πραγματικών περιουσιακών στοιχείων στο σύνολο της περιουσίας των νοικοκυριών ανέρχεται στο 93,1% και το σύνολο της ακίνητης περιουσίας στο σύνολο της περιουσίας στο 83,7%, ενώ το ποσοστό των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων στο σύνολο της περιουσίας των νοικοκυριών ανέρχεται μόλις στο 6,9%. (βλ. πίνακα 3)
Πίνακας 3: Κατανομή περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών
Για τους δανειολήπτες η διάμεσος αξία της συνολικής περιουσίας τους ανέρχεται στα 173.966 € (δηλ. το 50% των δανειοληπτών έχει χαμηλότερη). (βλ. πίνακα 4)
Πίνακας 4: Κατανομή περιουσιακών στοιχείων ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του νοικοκυριού
Παρατηρείται επίσης ότι η συνολική περιουσία των νοικοκυριών με χαμηλά εισοδήματα είναι αρκετά μικρότερη. Συγκεκριμένα, για εισοδήματα έως 11.000 € η συνολική περιουσία των νοικοκυριών ανέρχεται στα 55.113 €, για εισοδήματα 11.000-18.000 € στα 81.100 €, για εισοδήματα 18.000-27.000 στα 113.357 € και για εισοδήματα 27.000-40.000 € στα 137.186 €, ενώ για εισοδήματα μεγαλύτερα από 40.000 € συνολική περιουσία των νοικοκυριών ανέρχεται στα 225.860 €. (βλ. πίνακα 4)
Το γεγονός αυτό αποδεικνύει την αμετάθετη θέση του Υπουργείου Ανάπτυξης για προστασία των αδύναμων νοικοκυριών.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το μέσο ποσό καταθέσεων ανέρχεται σε 3.600 €, ενώ η συνολική αξία των χρηματοοικονομικών στοιχείων (καταθέσεις, επενδύσεις, ομόλογα, μετοχές κτλ) που διαθέτουν τα νοικοκυριά στη χώρα μας ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 4.400 € (βλ. πίνακα 3).
IV. Κριτήριο χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων
«εκ του ανωτέρω ποσού, το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις δέκα πέντε χιλιάδες ευρώ €15.000»
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, το 92,8% των φυσικών προσώπων-καταθετών των ελληνικών τραπεζών διαθέτει καταθέσεις συνολικού ύψους έως 10.000 ευρώ, το 81,5% μάλιστα διαθέτει καταθέσεις μικρότερες των 2.000 €.
Πίνακας 5: Κατανομή Καταθέσεων φυσικών προσώπων ανά κατηγορία ποσού
V. Ελάχιστη μηνιαία καταβολή δόσεων
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται το ποσό των μηνιαίων δόσεων που αντιστοιχεί ανάλογα με το οικογενειακό εισόδημα των νοικοκυριών:
VI. Ειδική πρόβλεψη για ανέργους με μηδενικό εισόδημα ή μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας.
Προβλέπεται αναστολή πλειστηριασμών για ανέργους χωρίς να υπάρχει υποχρέωση οποιασδήποτε καταβολής
VII. Ειδική μεταχείριση για πολύτεκνους και ανθρώπους με αναπηρία
«Για i) οικογένειες που βαρύνονται φορολογικά με τρία και περισσότερα τέκνα, ii) άτομα με αναπηρία άνω του 67%, iii) όσους βαρύνονται φορολογικά από άτομα με αναπηρία άνω του 67%, τα παραπάνω όριο των σωρευτικών προϋποθέσεων προσαυξάνονται σε ποσοστό κατά 10%»
Δηλαδή:
i) Η αντικειμενική του αξία ορίζεται να μην υπερβαίνει τις 220.000 ευρώ
ii) Το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των €38.500
iii) Η συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μικρότερη ή ίση με €297.000,
iv) εκ του ανωτέρω ποσού, το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις €16.500”.
Από το Γραφείο Τύπου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου