14 Νοεμβρίου 2010: Παγκόσμια Ημέρα κατά του Διαβήτη

Διατροφικοί μύθοι για τον σακχαρώδη διαβήτη

13-11-2010

Γράφει  η Νίκη Boυλγαράκη,
διαιτολόγος - διατροφολόγος

Η εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη έχει αυξηθεί ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες και δυστυχώς αναμένεται ότι αυτός ο αρνητικός ρυθμός δεν θα μειωθεί. Η διατροφή, όπως και η άσκηση, αποτελούν αναπόσπαστα συστατικά της συνολικής θεραπευτικής αντιμετώπισης, παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή. Τα ερευνητικά δεδομένα για τη διατροφική αντιμετώπιση του διαβήτη έχουν αλλάξει ριζικά στον αιώνα που πέρασε, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα να υπάρχουν πολλοί διατροφικοί μύθοι. 1) Η κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να προκαλέσει διαβήτη!

Δεν υπάρχει καμία απολύτως συσχέτιση ανάμεσα στην κατανάλωση ζάχαρης και στην εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη στη διεθνή βιβλιογραφία, άποψη που υποστηρίζουν βέβαια και όλοι οι επιστημονικοί σύλλογοι, όπως ο Αμερικάνικος Διαβητολογικός Σύλλογος. Ο λόγος που πιθανώς οδήγησε στη δημιουργία αυτού του μύθου είναι ότι οι παχύσαρκοι άνθρωποι (η παχυσαρκία είναι ένας προδιαθεσικός παράγοντας για την εμφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ) καταναλώνουν κατά κανόνα περισσότερα γλυκά.

2) Οι διαβητικοί ασθενείς δεν μπορούν να καταναλώσουν ζάχαρη!

Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Διαβητολογικό Σύλλογο, τα φυσικά και πρόσθετα σάκχαρα μπορούν να καταναλώνονται με μέτρο από το διαβητικό ασθενή, εφόσον λαμβάνεται υπόψη η συνολική συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη υδατανθράκων και κατανέμονται σωστά στα γεύματα.

3) Οι διαβητικοί ασθενείς δεν μπορούν να καταναλώσουν αμυλούχες τροφές, όπως ψωμί, μακαρόνια ή ρύζι!

Η αντίληψη αυτή αποτελεί τον πιο ισχυρό διατροφικό μύθο για το σακχαρώδη διαβήτη. Τα ερευνητικά δεδομένα βέβαια δεν επιβεβαιώνουν αυτόν τον μύθο και έτσι οι διατροφικές συστάσεις σε καμία περίπτωση δεν απαγορεύουν την κατανάλωση αμυλούχων τροφών. Οι διατροφικές οδηγίες δεν εστιάζονται σε απαγορεύσεις και αποκλεισμούς τροφών, απλά η διαιτητική αγωγή απαιτεί σωστή διατροφική εκπαίδευση των διαβητικών ασθενών.
Η κατάλληλη διατροφική αγωγή αφορά στον καταμερισμό των υδατανθράκων και κατ’ επέκταση των αμυλούχων τροφών στα γεύματα της ημέρας, στην κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων, στην καλύτερη επιλογή τροφίμων ανάλογα με το γλυκαιμικό τους δείκτη και το γλυκαιμικό φορτίο κ.α. Για παράδειγμα, το λευκό ψωμί αυξάνει περισσότερο τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σε σχέση με το ψωμί ολικής αλέσεως, όπως επίσης για τον ίδιο λόγο το καστανό ρύζι είναι προτιμότερο σε σχέση με τις άλλες ποικιλίες ρυζιού.

4) Οι διαβητικοί ασθενείς μπορούν να τρώνε ότι θέλουν αρκεί να ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή!

Η φαρμακευτική αγωγή είναι σαφώς απαραίτητη, αν κριθεί από το θεράποντα γιατρό ότι η νόσος βρίσκεται σε στάδιο που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με ήπια μέσα, όπως η διατροφική αγωγή και η άσκηση. Ωστόσο, τα φάρμακα δεν είναι πανάκεια και βεβαίως το όλο θεραπευτικό σχήμα απαιτεί από τον ασθενή να ακολουθεί και τις κατάλληλες διατροφικές οδηγίες. Όταν ο διαβητικός ασθενής αγνοεί τις διατροφικές συστάσεις του διατροφολόγου, η εξέλιξη της νόσου συνήθως είναι ταχύτερη, ακόμα κι αν λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή.

5) Ένας διαβητικός ασθενής δεν μπορεί να καταναλώσει φρούτα παρά μόνο ξινόμηλο!

Αυτή η αντίληψη σχετικά με την κατανάλωση φρούτων είναι ένας από τους πιο ισχυρούς διατροφικούς μύθους που αφορά το σακχαρώδη διαβήτη μέχρι και σήμερα. Βασίζεται στο γεγονός ότι τα φρούτα αποτελούνται από απλά σάκχαρα, κυρίως φρουκτόζη, ενώ το ξινόμηλο ως λιγότερο ώριμο φρούτο θεωρητικά περιέχει μικρότερη ποσότητα απλών σακχάρων και έτσι δεν επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο διαβητικός ασθενής μπορεί και πρέπει να καταναλώνει φρούτα και όχι μόνο ξινόμηλο και αντίθετα απ’ότι πιστεύονταν παλαιότερα η κατανάλωση φρούτων βοηθάει στη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα.

6) Πώς γίνεται να έχω διαβήτη αλλά να χάνω βάρος;

Η απώλεια σωματικού βάρους είναι μια φυσιολογική ανταπόκριση του οργανισμού ενός ασθενούς με σακχαρώδη διαβήτη που δεν το γνωρίζει ακόμα. Όχι μόνο δεν είναι κάτι παράδοξο, αλλά αντίθετα είναι ένα από τα βασικά συμπτώματα που πρέπει να μας οδηγήσει σε κλινικό έλεγχο και εργαστηριακές εξετάσεις. Άλλα χαρακτηριστικά συμπτώματα που μπορούν να οδηγήσουν στη διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη είναι η πολυδιψία, η πολυουρία και η πολυφαγία.

7) Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη δεν μπορούν να χρησιμοποιούν υποκατάστατες γλυκαντικές ουσίες!

Η ανάγκη των διαβητικών ασθενών να απολαμβάνουν γλυκές γεύσεις χωρίς να επηρεάζεται το σάκχαρο στο αίμα τους οδήγησε τους επιστήμονες στην ανακάλυψη διάφορων γλυκαντικών ουσιών, υποκατάστατων της ζάχαρης, όπως παλαιότερα η σακχαρίνη, αργότερα η ασπαρτάμη και πολύ πρόσφατα η σουκραλόζη. Οι υποκατάστατες γλυκαντικές ουσίες προσφέρουν στο διαβητικό ασθενή την ίδια γλυκιά γεύση με αυτή της ζάχαρης, χωρίς να επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Διαβητολογικό Σύλλογο και τον αντίστοιχο Διαιτολογικό Σύνδεσμο, οι διαβητικοί ασθενείς μπορούν να χρησιμοποιούν άφοβα υποκατάστατες γλυκαντικές ουσίες, οι οποίες τους χαρίζουν τη γλυκιά γεύση που στερούνται σε σημαντικό βαθμό.

8) Η δίαιτα ενός διαβητικού ασθενούς πρέπει να είναι μια αυστηρή δίαιτα με πολλές στερήσεις!

Τη δεκαετία του ’20 η δίαιτα του διαβητικού ασθενούς ήταν ιδιαίτερα αυστηρή και στερητική, καθώς σχεδόν απέκλειε την κατανάλωση υδατανθράκων. Με την πάροδο των δεκαετιών οι συστάσεις άλλαζαν και η περιεκτικότητα υδατανθράκων στη διατροφή των διαβητικών συνεχώς αυξάνονταν. Σήμερα πλέον μιλάμε για μία απόλυτα ισορροπημένη διατροφή, που περιλαμβάνει και επιτρέπει την κατανάλωση όλων των τροφίμων με μέτρο σε μικρά και συχνά γεύματα. Η δίαιτα του διαβητικού ασθενούς δεν είναι πια μια στερητική αυστηρή δίαιτα, αλλά αντίθετα μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή χωρίς αποκλεισμούς.